Restrykcyjna dieta, ograniczenie pracy zawodowej, dolegliwości wynikające z powikłań – o tym wszystkim mogą zapomnieć osoby po przeszczepie nerki, wcześniej leczone dializami. Jakość życia pacjentów po transplantacji znacząco wzrasta – mogą uprawiać sport, pracować i przejść na zwykłą, zdrową dietę.
Najskuteczniejsza metoda leczenia nerkozastępczego – przeszczep nerki – diametralnie zmienia życie pacjenta. Transplantacja otwiera możliwości, które wcześniej były poza jego zasięgiem. Jednak życie po przeszczepie to też konieczność przestawienia się na nowe zasady, wskazania i obowiązki.
Wizyty u lekarza po przeszczepie nerki
Transplantacja nerki kończy okres dializoterapii – organ dawcy przejmuje funkcje zdrowej nerki. Oczyszczanie organizmu i usuwanie nadmiaru wody nie wymaga już „wspomagania” dializami. Jednak pierwsze tygodnie po przeszczepie przebiegają pod pilnym nadzorem lekarza nefrologa. Operacja zawsze niesie ze sobą ryzyko powikłań, wśród których najpoważniejszym jest odrzucenie przeszczepu – zdarza się to w około 2% przypadków. Pacjentowi podawane są leki immunosupresyjne, które modyfikują odpowiedź immunologiczną organizmu na „obcy” organ. Środki te zmniejszają ryzyko odrzucenia przeszczepu, za to znacznie osłabiają odporność – organizm jest więc bardziej narażony na infekcje.
Pacjent zostaje wypisany do domu około 2 tygodni po przeszczepie nerki. Wskazany zostaje termin wizyty kontrolnej w poradni transplantologicznej, na którą obowiązkowo trzeba się stawić. Regularne kontrole pozwolą biorcy długo cieszyć się zdrowym organem. Na każdej wizycie wykonywane jest badanie krwi i moczu – pozwala to na wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości.
Nie ma odgórnej zasady dotyczącej częstotliwości wizyt kontrolnych po przeszczepie nerki. W każdym wypadku lekarz wyznacza terminy indywidualnie. Na początku są one częstsze, później – zależne od potrzeb. Nigdy jednak nie wolno z nich rezygnować. Pacjent z przeszczepioną nerką musi być pod stałym nadzorem lekarskim.
Jak wygląda życie po przeszczepie nerki?
Udana transplantacja nerki znacznie poprawia jakość życia pacjenta. Ustępuje wiele przewlekłych powikłań, z którymi chory zmagał się przy niewydolności własnych nerek. Wśród najczęstszych schorzeń wymienić można m.in. nadczynność przytarczyc, świąd skóry, zaburzenia kostne, zaburzenia hormonalne czy niedokrwistość. Kobiety z niewydolnością nerek często przez wiele lat bezskutecznie próbują zajść w ciążę – często nie zdając sobie sprawy ze swojej choroby. Po przeszczepie nerki udaje się to 1 na 5 kobiet – szanse są więc znacznie większe.
Należy jednak pamiętać, by każdą ważniejszą decyzję związaną ze zdrowiem i własnym ciałem skonsultować z lekarzem nefrologiem. Z planem zajścia w ciążę należy odczekać minimum rok od transplantacji. Jeśli nie ma wskazań do cesarskiego cięcia, pacjentka z przeszczepioną nerką może rodzić naturalnie.
Uprawianie sportu po przeszczepie nerki
Aktywność fizyczna jest jak najbardziej wskazana – pomaga utrzymać prawidłową masę ciała, pozytywnie wpływa na zdrowie i samopoczucie. W początkowym okresie po operacji mięśnie są osłabione, należy więc postawić na regularną aktywność o umiarkowanym nasileniu, np. spacery czy Nordic Walking. Stopniowo można zwiększać porcję codziennego ruchu, zwracając jednak pilną uwagę na wszelkie niepokojące symptomy. Gdy pojawią się objawy takie jak zawroty głowy, brak tchu, kołatanie serca czy ból w klatce piersiowej, należy przerwać aktywność, odpocząć, a o takiej reakcji organizmu powiedzieć lekarzowi na najbliższej wizycie.
Już około 3 miesięcy po operacji możliwe jest uprawianie bardziej intensywnych sportów, takich jak bieganie, pływanie czy jazda na rowerze. Zawsze jednak należy wcześniej skonsultować taką decyzję z lekarzem, który wykluczy ewentualne przeciwwskazania. Osoba z przeszczepem nerki powinna jednak unikać sportów ekstremalnych i kontaktowych (piłki nożnej, koszykówki itp.), ponieważ niosą one ze sobą ryzyko urazu i uszkodzenia organu.
Dieta po przeszczepie nerki
Po udanej transplantacji nie trzeba już przestrzegać rygorystycznych zaleceń dietetycznych, obecnych m.in. przy dializie otrzewnowej. Jednak ze względu na przyjmowanie leków immunosupresyjnych, należy ograniczyć spożycie tłuszczów i cukrów. Leczenie może bowiem powodować zaburzenia gospodarki lipidowej i węglowodanowej. Aby uniknąć podwyższonego cholesterolu we krwi i zachorowania na cukrzycę, należy wybierać potrawy lekkostrawne, niskotłuszczowe, unikać nadmiaru soli i cukru.
Pierwsze tygodnie po przeszczepie nerki charakteryzują się wzmożonym zapotrzebowaniem organizmu na kalorie i białko. To wynik ubytku masy ciała, gojenia rany pooperacyjnej oraz konieczności zwalczania infekcji. Należy spożywać 4-5 zbilansowanych posiłków w małych porcjach, z 3-godzinnymi przerwami. Bardzo istotny jest również podział racji pokarmowych na posiłki ze względu na dzienny udział wartości energetycznej:
I śniadanie – 25%
II śniadanie – 10%
obiad – 30%
podwieczorek – 10%
kolacja – 25%
Dobrze skomponowana dieta po przeszczepie nerki musi zawierać wszystkie niezbędne składniki odżywcze: węglowodany, białka, tłuszcze, witaminy i składniki mineralne. Nie może w niej zabraknąć warzyw i owoców, produktów zbożowych, mleka i przetworów mlecznych, a także produktów z wysoką zawartością pełnowartościowego białka (drobiu, wołowiny itp.).
Ze względu na wzmożony apetyt u osób po transplantacji, zaleca się regularne kontrolowanie masy ciała. Pozwoli to uniknąć otyłości, która ma destrukcyjny wpływ nie tylko na przeszczepioną nerkę, ale i na cały organizm.
Praca po przeszczepie nerki
Brak ograniczeń związanych m.in. z koniecznością stawianie się na hemodializy umożliwia pacjentom po przeszczepie powrót do pracy zawodowej. Podjęcie zatrudnienia znacząco wpływa na psychikę i emocje osoby z niewydolnością nerek. Polepszenie sytuacji finansowej, psychospołeczna reintegracja, wyższa samoocena – wszystko to sprawia, iż pacjenci po przeszczepach odzyskują radość z życia, a nawet wychodzą z depresji. Badania wykazały, iż podjęcie pracy w okresie przeszczepienia i rok po nim statystycznie obniża ryzyko niewydolności przeszczepionej nerki, a nawet zmniejsza liczbę zgonów pacjentów po transplantacjach. (*)
Osoby po przeszczepie nerki mogą swobodnie podróżować – nie są już przywiązane do stacji dializ. Należy jednak pamiętać o posiadaniu zapasu leków oraz informacji o stanie zdrowia uzyskanej ze szpitala – szczególnie przy dłuższych podróżach. Trzeba też zachować pewne środki ostrożności. Planowanie urlopu w egzotycznych krajach, gdzie woda i jedzenie mogą być skażone nieznanymi bakteriami, niesie ze sobą ryzyko infekcji i powikłań. Nie zawsze wskazane są też szczepienia przeciw takim chorobom. Przed podróżą do dalszych regionów świata należy skonsultować się z lekarzem.
Przeszczep nerki to jeden z najczęściej wykonywanych zabiegów transplantologicznych – nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Przeciętny czas funkcjonowania organu to kilkanaście lat. Zdarzają się jednak pacjenci, którzy żyją z przeszczepioną nerką nawet 20 lat i dłużej.
