Różnorodna, zbilansowana, zasadniczo odpowiadająca ogólnym zaleceniom zdrowego odżywiania – dieta po przeszczepie nerki daje pacjentowi dużą swobodę. Należy jednak bardziej zadbać o prawidłową masę ciała, ze względu na częste po transplantacji nerki zaburzenia lipidowe i zaburzenia metabolizmu glukozy.
Przeszczep nerki to dla pacjenta duża, pozytywna zmiana. Zyskuje on swobodę w prowadzeniu normalnego życia, której nie miał przed transplantacją ze względu na konieczność stawiania się na hemodializy czy nawet wykonywanie w domu dializy otrzewnowej. Po przeszczepie nerki dieta nie jest już tak restrykcyjna, jak w okresie dializowania.
Przeszczep nerki – dieta
Pacjent po przeszczepie nerki bardziej niż inni musi dbać m.in. o utrzymanie prawidłowej masy ciała. Jednocześnie jest on bardziej narażony na nadwagę lub otyłość. Ze względu na pojawiające się zaburzenia lipidowe oraz zaburzenia metabolizmu glukozy, należy ściśle kontrolować swój jadłospis. Na szczęście dieta po przeszczepie nerki to nie żadne tajne wytyczne nefrologów. W rzeczywistości wystarczy przestrzegać zasad zdrowego odżywiania, wspólnych dla wszystkich ludzi.
Po transplantacji nerki pacjent poddawany jest terapii immunosupresyjnej, która nierzadko wywołuje zaburzenia metabolizmu glukozy i lipidów. Kontrola diety jest szczególnie ważna w początkowym okresie po przeszczepie nerki. Warto w tym zakresie skorzystać z pomocy dietetyka, który ustali zasady odżywiania dopasowane do indywidualnych warunków i potrzeb pacjenta.
Zaburzenia metabolizmu glukozy
U pacjentów po przeszczepie nerki dość często stwierdza się hiperglikemię, czyli podwyższony poziom cukru we krwi. Dieta po przeszczepie nerki w takim wypadku powinna być niskowęglowodanowa – podaż węglowodanów nie powinna przekraczać 130-180 g/d przy kaloryczności diety w granicach 2000 kcal. Należy też ograniczyć spożycie cukrów prostych, przede wszystkim słodyczy, a także regularnie kontrolować stężenie glukozy we krwi. Pomiary wykonuje się na czczo i 2 godziny po posiłku.
Odpowiednia dieta to podstawa leczenia cukrzycy po przeszczepie nerki. Należy też wprowadzić zwiększoną aktywność fizyczną. Oczywiście musi być ona dostosowana do możliwości pacjenta. W początkowym okresie po transplantacji nerki powinna być raczej umiarkowana. Hiperglikemia, której nie da się opanować za pomocą diety i aktywności, wymaga zastosowania leków doustnych lub insulinoterapii.
Zaburzenia lipidowe
Te same czynniki, które u pacjentów po przeszczepie nerki wywołują hiperglikemie, stają się też przyczyną zaburzeń lipidowych. Wysokie stężenie cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu LDL we krwi to w większości przypadków skutek uboczny stosowania leków immunosupresyjnych, m.in. glukokortykosteroidów i cyklosporyny.
Dieta po przeszczepie nerki powinna być tak zbilansowana, aby stężenie LDL-cholesterolu było mniejsze niż 100 mg/dl. Pacjenci zachęcani są do stosowania diety śródziemnomorskiej – bogatej w wielonienasycone kwasy tłuszczowe, oliwę z oliwek itp. Wskazane jest też zastąpienie białka odzwierzęcego białkiem pochodzenia roślinnego oraz spożywanie dużej ilości warzyw.
Białko i Elektrolity
Zapotrzebowanie na białko u osoby po przeszczepie nerki wynosi 1,3-1,5 g/kg dziennie. Adekwatna do podaży białka powinna być też podaż kalorii. W pierwszej fazie po transplantacji pacjent powinien przyjmować 35 kcal na kg należnej masy ciała na dobę. W miarę stabilizowania stanu osoby po przeszczepie, podaż białka należy znormalizować do 0,8 -1,0 g/kg dziennie. Takie spożycie odpowiada normom zalecanym dla osób zdrowych. W przypadku pogorszenia funkcji przeszczepionej nerki, zalecenia dotyczące spożycia białek powinny zostać zweryfikowane. Zasadniczo w takim wypadku dieta po przeszczepie jest zbliżona do tej stosowanej u osób z niewydolnością nerek.
U pacjentów po transplantacji nerki bardzo często stwierdza się obniżenie poziomu elektrolitów – przede wszystkim magnezu i potasu. Rzadziej obserwuje się zbyt wysokie stężenie tych pierwiastków we krwi. Konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych, a następnie zweryfikowanie jadłospisu pacjenta – wzbogacenie go o produkty bogate w magnez i potas. Zwykle też stosuje się suplementację w postaci tabletek.
O czym warto pamiętać?
W większości przypadków przestrzeganie ogólnych zasad zdrowej diety i aktywnego stylu życia pozwala uniknąć komplikacji po przeszczepie nerki. Regularne spożywanie 5 posiłków dziennie w odstępach 3-4 godzin, picie odpowiedniej ilości wody, unikanie alkoholu, ograniczenie spożycia soli – to jedne z podstawowych zasad zdrowej diety po przeszczepie nerki.
Warto też pamiętać o następujących ważnych zasadach:
Dieta powinna być odpowiednio zbilansowana – należy dostarczać organizmowi właściwe ilości makroskładników, takich jak białka, węglowodany czy tłuszcze, a także składników mineralnych i witamin.
Dieta po przeszczepie nerki powinna być ubogotłuszczowa – tłuszcze odzwierzęce dobrze jest zastąpić tłuszczami roślinnymi, np. oliwą z oliwek, olejem rzepakowym itp. Tłuszcze nie powinny przekraczać 30% ogólnego dziennego zapotrzebowania na energię. Zamiast smażyć na tłuszczu, potrawy warto gotować, dusić lub piec. Warto przy tym pamiętać, iż tłuszcz znajduje się nie tylko w margarynach czy wędlinach, ale też m.in. w słodyczach, serach czy mięsie.
Spożywane produkty powinny być różnorodne. W diecie nie może zabraknąć produktów zbożowych, owoców i warzyw, pełnowartościowego białka, mleka i przetworów mlecznych, kasz, makaronu, ryżu itp.
Po przeszczepie nerki dieta nie powinna być pozbawiona mięsa – stanowi ono źródło witamin z grupy B, łatwo przyswajalnego żelaza oraz pełnowartościowego białka. Chude mięso można zastępować m.in. roślinami strączkowymi. Jadłospis osoby po transplantacji nerki powinien zawierać jaja i ryby. Te ostatnie dobre spożywać w 2-3 porcjach w tygodniu, najlepiej jednorazowo po około 150 g.
Słodycze ograniczamy do minimum. Warto też przestać słodzić kawę i herbatę oraz zrezygnować ze słodkich napojów.
Warzywa i owoce powinny stać się codziennym elementem dobrze skomponowanego jadłospisu. Każdego dnia warto spożywać nawet 4-5 porcji.
Aktywność fizyczna to podstawa, jeśli chcemy ustrzec się nadwagi i otyłości – tak niebezpiecznych dla naszych nerek.
Dieta po przeszczepie nerki – produkty niewskazane
Pacjenci po transplantacji nerki mają dużą swobodę w komponowaniu codziennego jadłospisu. Jednakże istnieje pewna grupa produktów, których w takiej sytuacji lepiej unikać. Oprócz soli kuchennej i wody mineralnej, warto ograniczyć do minimum spożycie owoców tropikalnych. Zdarza się bowiem, iż zawierają one szkodliwą dla naszego organizmu pleśń. Szczególnie niewskazane są grejpfruty, które osłabiają działanie leków immunosupresyjnych.
Ze względu na potencjalną obecność bakterii, warto unikać m.in. serów pleśniowych, niepasteryzowanego mleka, surowych jajek i surowego mięsa. Ze względu na obecność dużej ilości sodu, ograniczamy do minimum spożycie ogórków kiszonych i konserwowych, kapusty kiszonej, produktów wędzonych, bulionów, a także zup i sosów w proszku.
