Każdy pacjent z niewydolnością nerek jest potencjalnym biorcą organu. Lista przeciwwskazań do operacji jest stosunkowo krótka, a korzyści, jakie niesie ze sobą przeszczep nerki – bardzo duże. Po uzyskaniu narządu do przeszczepu liczy się czas – dlatego zawsze trzeba być przygotowanym.
Przeszczep nerki to najbardziej pożądana metoda leczenia nerkozastępczego. Niestety, jednocześnie jest ona najtrudniejsza do osiągnięcia. W Polsce średni czas oczekiwania na przeszczep wynosi 2-3 lata. Zdarzają się jednak pacjenci, którzy w wyniku braku odpowiedniego organu czekają nawet kilkanaście lat.
Kiedy wykonuje się przeszczep nerki?
Wskazaniem do transplantacji nerki jest trwała utrata funkcji nerek własnych. Niewydolność nerek najczęściej jest powikłaniem innych poważnych chorób, takich jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy wielotorbielowatość. Występuje też przy zapaleniach kłębuszkowych. Ze względu na fakt, iż przewlekła niewydolność nerek stanowi proces nieodwracalny, każdy chory traktowany jest jako potencjalny biorca. Transplantację nerki wykonuje się zarówno u osób, które przez wiele lat leczone były dializą otrzewnową lub hemodializą, jak i u pacjentów przed rozpoczęciem dializoterapii.
Istnieje kilka przeciwwskazań do przeszczepu nerki, są to:
- Ciężkie uszkodzenie innych narządów
- Czynna choroba nowotworowa
- Miażdżyca uogólniona
- Zakażenia niedające się wyleczyć (np. HIV)
- Zaawansowany wiek – rokowanie przeżycia <2 lata.
- Choroby psychiczne, brak współpracy lub zgody pacjenta
Lekarz prowadzący wykonuje odpowiednie badania i ocenia, czy chory może zostać zakwalifikowany do przeszczepu. Następnie wysyła zgłoszenie do Regionalnego Ośrodka Kwalifikacyjnego (ROK), który wpisuje pacjenta na Krajową Listę Oczekujących (KLO) na transplantację nerki. Gdy dostępny jest odpowiedni narząd, lekarz i pacjent zostają o tym powiadomieni.
Jak się przygotować do przeszczepu nerki?
Zdecydowana większość nerek do przeszczepu pochodzi od dawców zmarłych. Gdy pojawi się odpowiedni narząd, operacja musi być wykonana jak najszybciej. Dlatego tak ważne jest, by pacjent był dostępny pod numerem telefonu komórkowego i mógł w możliwie najkrótszym czasie stawić się w szpitalu. Musi być zawsze w zasięgu koordynatora transplantacyjnego, a planowane wyjazdy z wyprzedzeniem zgłaszać. Najlepiej mieć już przygotowaną torbę do szpitala z niezbędnymi rzeczami i na bieżąco dbać o leczenie stomatologiczne.
Przygotowania do transplantacji nerki wymagają ścisłej współpracy z lekarzem i przestrzegania jego wytycznych. W szczególności dotyczy to osób chorych na cukrzycę i inne choroby przewlekłe. Sama operacja trwa od 2 do 4 godzin. Narządy własne pacjenta zazwyczaj są pozostawiane, a nowy organ wszczepiany w dole brzucha. Tętnica i żyła nerki łączone są z tętnicą i żyłą biodrową, a moczowód wszywany do pęcherza moczowego. Przeszczepiona nerka podejmuje pracę natychmiast lub po pewnym czasie – nawet po kilku dniach lub tygodniach. W tym czasie kontynuuje się leczenie dializami.
Czy mogą wystąpić powikłania po przeszczepie nerki?
Jak każda poważna operacja, transplantacja nerki zawsze niesie ze sobą ryzyko powikłań. Podstawowym jest odrzucenie przeszczepu. Bardzo ważne jest przyjmowanie leków immunosupresyjnych zgodnie z wytycznymi lekarza – zmniejszają one ryzyko, że organizm uzna nową nerkę za ciało obce i odrzuci przeszczep. Jednocześnie leki te często wywołują skutki uboczne w postaci przyrostu masy ciała i spadku odporności. Dlatego tak ważne jest dbanie o zdrowie, zapobieganie infekcjom i przestrzeganie zbilansowanej diety.
Kolejne możliwe powikłanie to zaburzenie funkcji przeszczepionej nerki. Komplikacje tego typu zazwyczaj występują w pierwszych tygodniach po transplantacji i nie powinny stanowić powodu do niepokoju. Zanim praca nerki nie ustabilizuje się, pacjent musi być dializowany i regularnie badany.
Narząd przeszczepiony od żywego dawcy może funkcjonować nawet 20 i więcej lat. Żywotność nerek pobranych od dawców zmarłych jest krótsza. Nie należy jednak martwić się przedwcześnie takimi możliwymi powikłaniami. Średnia żywotność nerki dawcy wynosi w Polsce od 10 do 15 lat. W tym czasie pacjent zyskuje możliwość powrotu do normalnego życia.
Życie po przeszczepie nerki
Przeczep to dla pacjenta z niewydolnością nerki jedyna szansa na powrót do normalnego życia bez dializ. Oczywiście musi on przestrzegać zaleceń lekarskich – dbać o dietę, aktywność fizyczną, przyjmowanie leków i zdrowy styl życia. Konieczne jest także regularne wykonywania badań. Jednak poza tym osoba po przeszczepie może wrócić do pracy, szkoły, założyć rodzinę, podróżować i uprawiać sport. Pozbywa się objawów choroby, które wcześniej utrudniały życie. Nie musi stawiać się na hemodializy ani wykonywać dializy otrzewnowej w domu.
Jakość życia po transplantacji nerki zmienia się diametralnie. Kobiety, które wcześniej w wyniku swojej choroby zmagały się z niepłodnością, zyskują szansę na ciążę i urodzenie zdrowego dziecka. Oczywiście nie wszystkie plany można zrealizować od razu – najlepiej konsultować je z lekarzem i ściśle przestrzegać jego zaleceń.
