Dializa uwalnia pacjentów od wielu dolegliwości wynikających z przewlekłej niewydolności nerek. Niestety, po zabiegach chory często czuje się wyczerpany – szczególnie w przypadku leczenia hemodializami. Pojawią się uciążliwe bóle głowy. Aktywność fizyczna poprawia samopoczucie pacjentów, jednak muszą oni pamiętać o ograniczeniach.
Wcześnie wykryta niewydolność nerek pozwala przedłużyć życie pacjenta nawet o 30 lat. W oczekiwaniu na przeszczep nerki, chory poddawany jest dializom. Rozwój medycyny pozwolił na stworzenie nowoczesnych technik dializacyjnych, dzięki którym skutki uboczne zabiegów są znacznie mniej odczuwalne. Niestety, wciąż wielu pacjentów uskarża się na złe samopoczucie po dializie.
Złe samopoczucie po dializie?
Dializoterapia to metoda leczenia, która zastępuje przede wszystkim czynność wydalniczą nerek. Zdrowy organ spełnia też funkcję metaboliczną i odpowiada za wydzielanie wewnętrzne. Tego niestety dializy nie zastępują. Na złe samopoczucie uskarżają się przede wszystkim pacjenci leczeni hemodializami. Dzieje się tak ze względu na duże wahania stężeń toksyn mocznicowych i jonów w płynach ustrojowych, a także w wyniku znacznych zmian objętości płynów w naczyniach. Do tego dochodzi kwestia dojazdu do stacji dializ i powrotów, które dla wielu pacjentów są bardzo uciążliwe.
Ze względu na czas trwania zabiegów i sposób ich wykonywania, dializa otrzewnowa uznawana jest za bardziej „fizjologiczną”. Oczyszczanie organizmu nie trwa bowiem przez kilka godzin 3 razy w tygodniu, ale w zasadzie przez całą dobę (w przypadku klasycznej dializy metodą CADO) lub przez całą noc przy metodzie ADO wykonywanej z zastosowaniem cyklera.
Pacjenci leczeni hemodializami mogą odczuwać silne wyczerpanie i ogólne złe samopoczucie po zabiegu. Najlepiej czują się pomiędzy dializami. Należy też pamiętać, iż chorzy na niewydolność nerek, pomimo leczenia dializami, dalej są narażeni na rozwój miażdżycy, nadciśnienia tętniczego i innych chorób układu sercowo-naczyniowego, a także na różnego rodzaju infekcje. Występowanie tych schorzeń dodatkowo obniża jakość życia pacjentów dializowanych.
Ból głowy po dializie – przyczyny
Pacjenci dializowani często zmagają się z uciążliwym bólem głowy. Jeśli dopiero rozpoczęli leczenie hemodializami, ból może wynikać z tzw. zespołu niewyrównania. W wyniku szybkiego usunięcia niektórych zbędnych produktów przemiany materii z płynu pozakomórkowego następuje znaczna różnica ich stężeń w płynach ustrojowych. Stan ten pogłębiają zmiany stężenia elektrolitów w osoczu, a także wahania równowagi kwasowo-zasadowej. Objawami zespołu niewyrównania, oprócz bólów głowy, są także m.in. skurcze łydek, drżenie mięśni oraz ból w klatce piersiowej.
U chorych dializowanych od dłuższego czasu bóle głowy mogą pojawić się przy zwiększeniu dawki dializy. Dolegliwości bywają też skutkiem odwodnienia. Występują dość często w przypadku znacznego zwiększenia masy ciała pomiędzy dializami połączonego z odwodnieniem. Następuje wtedy wzrost ciśnienia tętniczego krwi, który powoduje bóle głowy.
U pacjentów leczonych hemodializami ból głowy może być objawem krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego. Przyczyną tego stanu rzeczy jest wykorzystywana podczas hemodializy hepartyna. O dolegliwościach tych zawsze należy powiedzieć lekarzowi. Czasem konieczne jest wykonanie diagnostyki różnicowej.
Sport podczas dializy
Aktywne życie znacznie poprawia komfort osób dializowanych. Pomaga im utrzymać prawidłową masę ciała i zachować dobre samopoczucie. Najlepsze dla pacjentów z niewydolnością nerek są ćwiczenia tlenowe – spacery, bieganie, basen, jazda na rowerze, Nordic Walking. Najlepiej wykonywać je jak najczęściej – minimum 3 razy w tygodniu po 40 minut. Sport podczas dializoterapii pomaga zminimalizować ryzyko powikłań ze strony układu sercowo-naczyniowego. Jeśli pacjent ma potrzebę ćwiczenia na siłowni, powinien pamiętać, by minimum połowę czasu przeznaczonego na aktywność wykorzystywać na ćwiczenia tlenowe. Przy czym istotne w aktywności podczas dializoterapii jest nieprzemęczanie się i unikanie silnego pocenia.
Szczególną ostrożność muszą zachować pacjenci ze świeżo ukształtowaną przetoką. W okresie gojenia nie wolno obciążać kończyny, w której została utworzona. Ćwiczenia na siłowni są w tym czasie zabronione. Natomiast w czasie wykształcania przetoki należy skupić się na ćwiczeniach mających na celu poszerzenie i pogrubienie ściany żył. W tym okresie można obciążać daną kończynę w niewielkim stopniu. Przez cały czas leczenia dializami zaleca się, by obciążenie kończyny z przetoką nie przekraczało 10 kg.
Pacjenci z przetoką, protezą naczyniową i dostępem centralnym powinni unikać sportów kontaktowych – piłki nożnej, koszykówki itp. Niewskazana jest też intensywna rozbudowa mięśni, ponieważ może doprowadzić do zaburzenia przepływu krwi przez naczynia krwionośne przetoki. Błędem jest jednak całkowita rezygnacja ze sportu. Aktywność pomaga nabrać energii i pozbyć się wielu dolegliwości. Daje też pacjentowi poczucie „normalności” pomimo przewlekłej choroby i skomplikowanego leczenia.
