Osoby chore na przewlekłą niewydolność nerek oraz ich bliscy często po usłyszeniu diagnozy o konieczności wykonania dializ zaczynają się zastanawiać, jak teraz będzie wyglądało ich przyszłe życie. Dużo obaw mają z tym, czy pracę zawodową i regularne dializy można ze sobą w ogóle jakoś pogodzić.
Dializa nerek to nie wyrok
Na przewlekłą niewydolność nerek, która wiąże się z koniecznością wykonywania dializ, zapada coraz więcej osób. Jak pokazują dane statystyczne, w 2003 roku Polaków zmagających się z tą chorobą było blisko 15 000. Z roku na rok niestety przybywa nowych pacjentów. Nawet od tysiąca do 4 tysięcy rocznie.
Przewlekła niewydolność nerek jest chorobą cywilizacyjną, czyli związaną z postępującym rozwojem cywilizacji. Przyczyną często jest cukrzyca i nadciśnienie tętnicze. Trzeba liczyć się z tym, że pacjentów wciąż będzie przybywać. Najczęściej diagnozowane są osoby w wieku od 45 do 74 lat i to w ich przypadku głównie podejmuje się decyzję o rozpoczęciu leczenia nerkozastępczego.
Hemodializa czy dializa otrzewnowa?
Pacjenci cierpiący na choroby nerek w poważnym stadium mogą być leczeni w różnorodny sposób. Najpopularniejszą metodą jest hemodializa, popularnie nazywana klasyczną dializą nerek. Hemodializa polega na usunięciu z krwi pacjenta nagromadzonych w niej toksyn, szkodliwych produktów przemiany materii i nadmiaru wody. U zdrowej osoby tę funkcję powinny pełnić prawidłowo pracujące nerki.
Jak wygląda przebieg hemodializy?
Dializowanie nerek zabiegiem hemodializy wykonuje się przy pomocy specjalnego urządzenia – dializatora. Składa się on z wielu rurek, którymi będzie płynąć krew pacjenta. Dookoła rurek płynie płyn dializacyjny, którego skład nie jest przypadkowy, a dobrany pod pacjenta i planowany sposób leczenia.
Na czym polega dializa otrzewnowa?
Inną metodą leczenia nerkozastępczego, przeprowadzaną głównie u osób ze schyłkową niewydolnością nerek jest dializoterapia otrzewnowa. Jej podstawową zaletą jest to, że wykorzystuje się właściwości filtracyjne naturalnej błony otrzewnowej znajdującej się w organizmie człowieka. Pozwala to na uzyskanie dyfuzji i ultrafiltracji, co bezpośrednio prowadzi do zmniejszenia zawartości toksyn mocznicowych. Następuje też korygowanie kwasicy oraz usuwanie nadmiaru wody z organizmu pacjenta.
Sposób przeprowadzania tego rodzaju dializy wpływa na to, że pacjent może wykonać zabieg samodzielnie we własnym domu. Jest to ogromne ułatwienie życia osoby chorej. Dzięki temu nie trzeba tracić czasu na dojazdy do szpitala w celu wykonania klasycznej hemodializy. Jednym słowem, dializoterapia otrzewnowa zwiększa komfort życia chorego oraz ułatwia mu wykonywanie codziennych obowiązków, również zawodowych.
Dializa otrzewnowa – metoda idealna?
Niestety, ale dializy otrzewnowe nie są idealnym sposobem leczenia. Głównie ze względu na to, że ich długotrwałe stosowanie doprowadza do zmiany struktury błony otrzewnowej poprzez jej ciągły kontakt z płynem dializacyjnym. Na szczęście cały czas trwają prace nad stworzeniem idealnego biozgodnego płynu, który nie doprowadzałby do powstania szkodliwych konsekwencji, a przy tym spełniałby wszystkie niezbędne funkcje, czyli przede wszystkim usuwałby toksyny mocznicowe, nadmiar wody oraz wyrównywałby kwasicę. Trwają też badania nad tym, żeby w przyszłości móc stosować płyny o obojętnym pH przy równoczesnym stosowaniu wodorowęglanów jako buforu.
Dializa nerek, a wysiłek fizyczny
Wysiłek fizyczny u osoby dializowanej powinien być ograniczony. Typowa praca fizyczna (np. na budowie) będzie ciężka do wykonania. Jest jednak wiele takich zawodów, które wzmożonego wysiłku fizycznego nie wymagają. Są to wszelkiego rodzaju prace biurowe.
Trzeba podkreślić, że lekkie i umiarkowane ćwiczenia fizyczne są zalecane przy dializie nerek. Najbardziej polecane są wszelkiego rodzaju ćwiczenia tlenowe, jak spacery, jazda na rowerze, pływanie. Pomimo to praca typowo fizyczna może stanowić dla pacjenta zbyt duże obciążenie.
Jak pogodzić pracę zawodową z dializą nerek?
Dializa nerek w szpitalu najczęściej odbywa się 3 dni w tygodniu po 5 godzin. Taka regularność zabiegów jest konieczna, ponieważ dializy mają na celu wielokrotne przepompowanie krwi chorego do dializatora, który pełni funkcję „sztucznej nerki”. W efekcie krew jest oczyszczana ze szkodliwych składników przemiany materii i toksyn, które z dnia na dzień zbierają się w organizmie człowieka.
Pacjenci, którzy dowiadują się od swoich lekarzy, że muszą być dializowani, bardzo często słyszą też, że dla dobra terapii powinni rozważyć rezygnację z pracy. Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że w dzisiejszych czasach tylko nieliczni mogą sobie pozwolić na całkowitą rezygnację z zatrudnienia, a co za tym idzie również z dochodu. W związku z tym najczęściej chorzy rozważają zmianę pracy (jeśli dotychczasowo wykonywana jest pracą typowo fizyczną) lub zmniejszenie etatu, by móc pogodzić obowiązki zawodowe z dializami.
Pacjenci dializowani otrzymują od swoich lekarzy prowadzących zaświadczenia, które wskazują na potrzebę wykonywania systematycznych dializ. Z tymi dokumentami zgłaszają się do pracodawcy. Dodatkowo podczas okresowych badań lekarz medycyny pracy wpisuje taką informację do wydawanego zaświadczenia o zdolności do wykonywania pracy.
Praca zdalna – idealne rozwiązanie przy dializie nerek
Pogodzenie etatowej pracy zawodowej z dializami nie jest proste, ale możliwe. Staje się to jeszcze łatwiejsze, jeśli pracodawca podchodzi ze zrozumieniem do choroby pracownika, dając mu na przykład możliwość regulowania własnego czasu pracy lub korzystania w niektóre dni z tzw. home office. Mimo to najwięcej osób z chorobami nerek, które są aktywne zawodowo, decyduje się wykonywać pracę zdalną.
Aktualnie jest wiele zawodów, które można realizować w zaciszu własnego domu. To większość prac związanych z obsługą komputera. Można do nich zaliczyć programowanie, grafikę komputerową, copywriting, pozycjonowanie stron internetowych, cold calling, przeprowadzanie telefonicznych ankiet, sprzedaż telefoniczną, aranżację wnętrz, tłumaczenia językowe, korekty tekstów, zakładanie stron internetowych, prowadzenie sklepów online czy helpdesk. Ciekawym zajęciem dla osoby dializowanej może być stosunkowo jeszcze młody zawód na naszym rynku, czyli tzw. wirtualna asystentka, która wszystkie swoje zadania wykonuje online.
Chorzy decydujący się na pracę zdalną najczęściej pracują na własnych działalnościach gospodarczych, samodzielnie szukając zleceń — głównie w sieci. Niewielki procent z nich pracuje w ten sposób na klasycznych umowach o pracę. Wciąż niewielu pracodawców chce zatrudniać pracowników, którzy będą w całości pracować u siebie w domu, a nie w miejscu wyznaczonym przez przełożonego i pod jego bezpośrednim nadzorem. Szukając pracy, którą będzie można łatwo pogodzić z regularnymi dializami, dobrze jest też wziąć pod uwagę pracę w korporacjach, szczególnie znając języki obce. Choć nie każda korporacja umożliwia zatrudnienie pracownika zdalnego od samego początku jego kariery w danej firmie, to zdecydowana większość pozwala na home office na przykład po 6 miesiącach pracy stacjonarnej w biurowcu.
Rodzina i przyjaciele pacjentów dializowanych powinni motywować ich do utrzymywania aktywności zawodowej. Dla osób chorych na tę chorobę kontakt ze współpracownikami oraz świadomość, że ich praca jest wartościowa i przydatna, są niezwykle ważne. Szczególnie w kwestii utrzymania dobrego samopoczucia psychicznego.
Źródła:
- n. med. Robert Drabczyk. Medycyna Praktyczna: Nefrologia. https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/choroby/chorobyudoroslych/53430,hemodializa
- Rutkowski B. Dializa otrzewnowa. W: Rutkowski B. (red.). Leczenie nerkozastępcze. Czelej, Lublin 2007: 181–218.
- Agnieszka Makówka, Michał Nowicki. Klinika Nefrologii, Hipertensjologii i Transplantologii Nerek, Centralny Szpital Kliniczny, Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Bicarbonate-buffered peritoneal dialysis fluids — a breakthrough in therapy?
- Dr n. med. Robert Drabczyk. Medycyna Praktyczna. Wysiłek fizyczny u pacjentów dializowanych – zalecenia.
